Çöl Tozlarına Dikkat! Uzmanlardan 'Maske Takın' Uyarısı

 Kuzey Afrika'dan gelen toz taşınımı nedeniyle Türkiye'de birçok kentte görüş mesafesinde düşme ve hava kalitesinde azalma yaşanıyor.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Sürekli İzleme Merkezi bünyesindeki Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağı verilerine göre, ülkenin farklı noktalarında toz taşınımı nedeniyle hava kalitesini etkileyen partikül madde oranlarında artış görüldü.

Dünya Sağlık Örgütü'nün metreküp başına 50 mikrogram olarak belirlediği partikül madde sınır değeri, çok sayıda kentte "iyi" değerlerden 50-100 mikrogram aralığındaki "orta" değerlere çıktı.

 Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Murat Türkeş, kum ve toz taşınımına atmosferik olayların yol açtığını söyledi.

Kum ve toz fırtınalarının kuvvetli yüzey rüzgarlarıyla büyük tutardaki tozun havaya taşınması sonucu oluştuğunu belirten Türkeş, Türkiye ve çevresini Kuzey Afrika'daki Sahra Çölü ile Orta Doğu ve Arabistan Yarımadası'nın etkilediğini dile getirdi.

Türkeş, şu bilgileri verdi:

"Bu bölgeler üstünde oluşan orta enlem ve alçak basınç sistemlerinin oluşturduğu fırtınalar, güneyli sıcak havayla birlikte toz taşınımına neden oluyor. Şu anda hem alçak seviyede hem de kısmen orta seviyede bulutlarla birlikte Balkanlar ve Batı Anadolu üstüne toz taşınımı söz konusu. Bu hem kuru toz birikimi şeklinde hem de yağış olması durumunda yağışla birlikte yeryüzüne iniyor. Etkisini 24 saat içinde kısmen kaybedecek ama Ege ve Akdeniz kıyıları ile Güneydoğu Anadolu'da Suriye sınırında etkisi 1-2 gün daha olacak gibi duruyor."

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE ARTTI

Prof. Dr. Murat Türkeş, son yıllarda Orta Doğu ve Güneybatı Asya'da iklim değişikliğinin etkisiyle kum ve toz fırtınalarının sayısında ve sıklığında artış gözlemlediklerine dikkat çekti.

Bu durumun toz taşınımının da sıklığını artırdığına işaret eden Türkeş, sözlerini şöyle tamamladı:

"Bizim geçmişte yaptığımız çalışma özellikle kısmen Kuzey Afrika'da ama asıl olarak Orta Doğu'da, Suudi Arabistan'da ve Güney Batı Asya'da kum-toz fırtınalarının sayısında bir artış olduğunu gösteriyordu. Küresel ısınmanın, kuraklığın sıklık, şiddet ve süresinin artmasıyla birlikte gelecekte Türkiye'nin batı ve güney bölgelerinin toz taşınımından daha fazla etkilenebileceği beklenebilir."

Dokuz Eylül Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Doğan Yaşar, toz taşınımının her yıl mart sonu ve nisan ayında oluştuğunu, bunun normal bir süreç olduğunu belirtti.

Yaşar, "Çöl tozlarının içerisinde aminoasitlere kadar her türlü besleyici element vardır. Ne kadar çok çöl tozu gelirse o yıl, tarım faaliyetleri o kadar verimli olur. Balıklar ve denizler için de çöl tozları çok önemlidir. Aynı karada olduğu gibi denizde de balıklar ana gıdayı çöl tozlarından sağlar. Çöl tozları gübre gibidir" dedi.

Her yıl yaklaşık 2 milyar ton çöl tozunun, rüzgarlarla kalkıp çöllerden bütün dünyaya yayıldığın ifade eden Prof. Dr. Yaşar, "Gördüğünüz ormanlar, yeşilliklerin hepsinin temelinde çöl tozu vardır. Çöl tozları yaşamın olmazsa olmazıdır. Genellikle mart sonu başlar ve nisan ayında hava sıcaklığının artması ile beraber artış gösterir. Bir tek çam ağacından bile 12,5 milyar polen üretilir. Bunlar doğanın gübresidir ama dünden beri bu yılın en yoğun dönemini yaşadık. Arabalar çamurlandı" ifadelerini kullandı.

Çöl tozlarının insan sağlığı üzerinde bazı olumsuz etkilere neden olabildiğini söyleyen Doğan Yaşar, "Astım ya da bahar alerjisi olanlar bu durumdan olumsuz etkilenir. O kişilerin bu dönemde dışarıya çıkmaması tavsiye edilir. Hapşırma, kuru öksürük, gözlerin yaşarması, baş ağrısı gibi semptomlar yaşayabilirler. Şu anda eminim ki çok büyük bir insan topluluğunun bu tip yakınmaları vardır" dedi. 

"Bunun da çaresi partikül tutucu maske takmaktır" diyen Yaşar, "Pazartesiden itibaren yoğun çöl tozu geldi. Tamamen çöl tozu bulutu var. İzmir'de güneşi göremedik. İki gün önce Libya'da uçak seferleri iptal edildi. Türkiye'de de bugün yaklaşık 17 ilde çok etkili oldu. Bu doğal bir şey. Bahar alerjisi, maske takıldığında hafif geçer, takılmazsa ağır geçer. Bazen hastaneye yatışlarda bile artış olur. Yaklaşık 2-3 hafta boyunca maske kullansınlar. Yarın sabahtan itibaren biraz rahatlayacağız" şeklinde konuştu.