Faiz artırımı nedir? Faiz artırımı neden yapılır?

Faiz, ekonomi ve finans sektörünün önemli kavramlarından bir tanesidir. Günlük hayatta da sıkça duyulan bu terim, en kısa tanımı ile banka ya da benzeri bir kurumdan alınan borç paranın kullanımına karşılık verilen ücrettir. Ücret oranları, çeşitli kriterlere göre değişiklik gösterir. Ülke ekonomisinin durumu, bu terimin oranlarını belirleyen faktörler arasında yer alır. Oranların belirlenmesinde ekonomi ile ilişkilendirilen olaylar da göz önünde bulundurulur. Merkez bankasının uyguladığı politikalar, buna örnek olarak verilebilir. Peki faiz ile ilgili bir diğer konu olan faiz artırımı nedir?

Faiz Artırımı Nedir?

Ülkelerin para politikasını merkez bankaları belirler. Bu politikaya dair alınacak kararların başında ne kadar para basılacağı ve bankalara verilen borçların faizlerinin miktarıdır. Türkiye Merkez Bankası da, ekonomi fazla ısındığında onu soğutmak için faiz artırımı yapar.

Peki faiz artarsa ne olur? Faiz yükselince ekonomik aktivite yavaşlar, enflasyon geriler. Yüksek faiz ile büyüme politikası da olumsuz yönde etkilenir.

Faiz Artırımı Neden Yapılır?

Faiz artırımı, genellikle bir ülkenin merkez bankası tarafından ekonomik nedenlerle gerçekleştirilen bir politika adımıdır. Faiz oranlarının artırılması, aşağıdaki nedenlerden bir veya birkaçı için yapılabilir:

Enflasyon Kontrolü: Bir ekonomideki fiyatların istikrarını sağlamak için faiz oranlarını artırmak, talepteki aşırı büyümeyi sınırlayabilir. Düşük faiz oranları, tüketici harcamalarını teşvik edebilir ve bu da talep artışına ve enflasyona yol açabilir. Faiz artırımı, enflasyonu kontrol etmek ve fiyat istikrarını sağlamak amacıyla kullanılabilir.
 

Döviz Kuru İstikrarı: Bir ülkenin para birimi, döviz piyasasında değer kaybetmeye başladığında, merkez bankası faiz oranlarını artırarak döviz kurunu koruyabilir.

 Finansal Kararlılık: Yüksek borç seviyeleri ve düşük faiz oranları, finansal istikrarsızlık riskini artırabilir. Faiz oranlarının artırılması, borç maliyetlerini yükselterek finansal kararlılığı artırmaya yardımcı olabilir.
 

Para Birimi Değerini Artırma: Merkez bankası, ulusal para biriminin değerini artırmak istediğinde faiz oranlarını yükseltebilir. Bu, ithalatın maliyetini artırarak ticaret dengesini düzeltebilir.

Hangi Ülkelerde Faiz Artırımı Yapılır?

Dünya genelinde birçok ülkenin kendi merkez bankaları ve faiz politikaları bulunur ve bu bankalar, ekonomik koşulları izleyerek gerektiğinde faiz oranlarını artırabilir veya azaltabilir. Yani faiz artırımı kararı, her ülkenin kendi ekonomik durumuna, faiz politikasına ve ihtiyaçlarına göre değişebilir

Faiz Artırımı ile Ne Amaçlanır?

Faiz artırımı, para çıkışını engeller, parayı ülke içinde tutmaya yarar. Ayrıca insanları harcama yapmaktan çok parayı elde tutmaya teşvik eder.

Faiz Artırımı Sonuçları Nelerdir?

Faiz artırımı, genellikle enflasyon kontrolü, yüksek borçlanma maliyetleri, düşük tüketici harcamaları, düşen yatırımlar ve işsizlik artışı gibi sonuçlara yol açar.

Faiz oranlarının artırılması, talebi kısıtlayarak enflasyonu azaltabilir, ancak aynı zamanda ekonomik büyümeyi yavaşlatabilir ve finansal istikrarı etkileyebilir. Merkez bankaları, faiz artırımı ile dikkatli bir dengeleme yapmalı ve ekonomik koşulları göz önünde bulundurmalıdır.

Faiz Artırımı Ekonomi Üzerindeki Etkisi

Faiz artırımının ekonomi üzerinde nasıl bir etkisinin olduğunu birkaç başlıkta inceleyebiliriz. Faiz artırımı olursa ne olur, birlikte göz atalım.

Faizi Artırmanın Olumlu Etkileri

Bazen ödemeler dengesinde açık verilir. İşte bu zamanlarda faiz artırımı ile dışarından sıcak para girişi artar ve iç piyasayı rahatlar. Böylece Türk Lirası değerlenmiş olur ve bu değerlenme ile kur yükselir.

Kurun yükselmesi maliyet enflasyonu ile talep enflasyonunu engeller. Yani enflasyon baskılanmış olur ve düşmeye başlar.

Faizi Artırmanın Olumsuz Etkileri

Faiz artırımları, yatırımları düşürür. Çünkü faiz arttıkça tüketimler azalacaktır.

Tüketimlerin azalması ile tasarrufların da arttığını görürüz. Artan kaynak sebebiyle yatırımlar için kaynak bulmak kolaylaşır.

Fakat tüketimdeki düşüşle, enflasyonda gerileme yaşanır ve yatırım maliyetleri artar.

Yatırım maliyetleri arttıkça yatırımlar engellenir. Borcu olanlar daha fazla borç yükü altına girer ve şirketler borç faizlerini ödemek için diğer kalemlerden yani yatırımlardan kısar.

İstihdamla birilikte büyüme de düşmeye başlar.

Faizi Artırımı ile Enflasyonun İlişkisi

Faiz artırımı ile enflasyonun yükselişi durdurulur. Faiz artınca piyasadaki talep azalır, bu da harcama eğilimini düşürür.

Meclisin bankalardan para talep etmesi ile yüksek faiz devreye girer, bankalar ise daha çok para toplamak amacıyla müşterilerin daha çok para yatırması için faiz yükseltir.

Faize risksiz şekilde para yatırılmış olur, harcama azalır, enflasyonun da önü kesilir.

Faiz Artırımı ile İşsizliğin İlişkisi

Faiz artırımının istihdamı olumsuz etkilediğini söylemiştik. Bu durumu ise şöyle açıklayabiliriz:

Faiz arttıkça yatırımlar azalacaktır. Bu da fazla risk içerdiği için insanların işyeri açmasını zorlaştırır.

Bu durumda herkes için yüksek faizden yararlanmak daha avantajlı hale gelecektir. Haliyle işsizlik de artacaktır.