Selahaddin Dizisi Uvakoğlu Atsız Bey Kimdir?

Mısır Fâtımî halifeliğinin sınırları içinde bulunan Filistin’de Büyük Selçuklu Devleti’ne tâbi bir Türkmen beyliği kuran (yaklaşık 1069-1070) Kurlu Bey’in 463’te (1071) ölümü üzerine beyliğin başına geçen Emîr Atsız Kudüs’ü fethedip Bağdat Abbâsî halifeliği ve Selçuklu sultanlığı adlarına hutbe okuttu.

Daha sonra da Suriye ve Filistin şehirlerinin fethine devam etti, bilhassa Dımaşk’ı fethetmek için büyük gayret gösterdi. Bu arada maiyetindeki emîrlerden Şöklü de Akkâ şehrini alarak buradaki Fâtımî idaresine son verdi (1074). Fakat çok geçmeden Akkâ’da bağımsız bir beylik kurmak isteyen Şöklü, tâbi olduğu Atsız’a isyan ederek Dımaşk’ın Fâtımî valisi Muallâ b. Haydere ve Benî Kilâb kabilesiyle bir ittifak yaptıysa da müttefiklerinin yanında olmadığı bir sırada girişmek zorunda kaldığı savaşta Atsız’a yenildi.

Atsız, daha sonra Güneydoğu Anadolu’ya akınlar düzenleyen Kutalmışoğulları ve Mısır Fâtımîleri’yle iş birliği ve ittifak yapan Emîr Şöklü’yü Taberiye’de ikinci defa yenilgiye uğratıp Kutalmışoğulları ile birlikte esir almayı başardı (1075). Şöklü ve bir oğlu derhal öldürüldü, yaşlılığı sebebiyle serbest bırakılan babası Şöklü’nün diğer oğlu ile Mısır’a kaçtı. Kutalmışoğulları ise Sultan Melikşah’ın buyruğu üzerine başşehir İsfahan’a gönderildi (Cemâziyelevvel 468 / Aralık 1075). Böylece Şöklü’den kurtulan Emîr Atsız Kudüs, Remle, Taberiye, Trablusşam, Sûr, Akkâ, Humus ve Refeniye gibi Suriye ve Filistin’in önemli şehir ve kalelerini ele geçirmek suretiyle hâkimiyet sahasını genişletti; daha sonra hâlâ Fâtımî idaresinde bulunan Dımaşk’ı ele geçirip beyliğin merkezini Kudüs’ten buraya nakletti. Selçuklu fetih planlarına uygun olarak Mısır’ı da ele geçirerek Fâtîmî hilâfetine son vermek isteyen Atsız askerî hazırlıklara başlayıp bir ordu kurdu.

Suriye ve Filistin’in büyük bir kısmını fethederek Selçuklu sınırları içine alan ve kendisine “el-melikü’l-muazzam” lakabı verilen Atsız, Selçuklu hânedanı gibi Oğuzlar’ın Kınık boyuna mensuptu. Emirliği sırasında halka daima âdil davranmış, ağır vergileri azaltmış veya tamamen kaldırmıştır.