Ukrayna Kaderine Terk Edildi, Peki Bundan Sonra Ne Olacak?

Gerginliğin Kökenleri

24 Şubat 2022 yılında Rusya ile Ukrayna arasında savaşa dönüşen gerginliğin kökenleri Slav knezliklerine kadar uzanıyor. İlk Slav devletleri diyebileceğimiz bu oluşumlardan beri Rus ve Ukrayna devletleri arasında bir çekişme mevcut. Modern çekişmenin kaynağı ise Rusya iç savaşı ve Sovyetlerin kurulmasına kadar uzanıyor. Bu dönemde Ukrayna, Kızıl ordu ve Beyaz ordu arasındaki savaşlardan sonra Sovyetler birliği yönetimi altına katıldı. Ukraynalılar özellikle ikinci dünya savaşında Alman işgali döneminde her iki tarafın baskı ve zulmüne uğradı. Neticede 1954 yılında dönemin Sovyet genel sekreteri Nikita Kruşçev tarafından Kırım Oblastı Rusya SFSC’den alınarak Ukrayna SSC’ye bağlandı.

1991 yılında Sovyetlerin dağılması akabinde Ukrayna bağımsız bir devlet oldu ve kırıma Özerk statü tanıdı. O dönemde devasa Sovyet cephaneliğinin bir kısmı da Ukrayna’nın elinde kalmıştı. Hatta elindeki nükleer cephanelik sayesinde Ukrayna dünyanın en büyük 3. Nükleer gücü konumuna gelmişti. Ancak tanklar, zırhlı araçlar, piyade tüfekleri ve mühimmatların yanında 1994 yılında imzalanan Budapeşte memorandumu sonrasında 1700’e yakın nükleer başlık Rusya’ya devredildi. Ukrayna’nın Rusya’ya verdiği bir başka sistem de Tu-160 bombardıman uçaklarıdır. Sovyetlerin dağılmasından sonra elinde 19 adet Tu-160 kalan Ukrayna, bunlardan 11 tanesini imha ederken kalan 8 tanesini Rusya’ya satmıştır. Bugün o 8 uçak, Ukrayna’yı bombalama görevlerinde aktif olarak kullanılmaktadır.

2014 Ukrayna Darbesi

2014 yılında, Rus yanlısı mevcut hükümetin düzenlenen gösteriler ile düşürülmesi sonucunda, Rusya Ukrayna ilişkileri hiç olmadığı kadar gerildi. 2014 yılının şubat ayında, Mevcut hükümet düştü ve akabinde Kırım Rusya tarafından ilhak edildi. Aynı yılın mart ayında ise Luhanks ve Donetsk Oblastları Ukrayna’ya karşı ayaklanarak Donetsk ve Luhanks Halk cumhuriyetini kurduklarını ilan ettiler. Ayrılık ilanının ardından Ukrayna ordusu ve ayrılıkçılar arasında şiddetli çatışmalar yaşandı. Duruma gayri resmi olarak Rusya’nın da katılması ile beraber güçlenen ayrılıkçılar, topraklarının büyük çoğunluğunu ellerinde tutarak bugüne kadar ayakta kalmayı başardılar.

2022 Rusya-Ukrayna savaşı

2022 yılının şubat ayında Rusya, Donetsk ve Luhanks Halk Cumhuriyetlerinin bağımsızlığını tanımasının ardından 24 Şubat’ta Ukrayna’ya karşı geniş çaplı askeri harekata başladı. Önce seyir füzeleri ile vurulan Ukrayna’ya daha sonra Rus askerleri girmeye başladı ve Ukrayna’nın birçok kenti işgal edildi. Savaşın ilk günlerinde Ukrayna’nın sert bir mukavemet göstermesi neticesinde, Ruslar işgal ettikleri bazı bölgelerden çekilmek zorunda kaldı. Gün geçtikçe şiddetlenen savaş, iki taraf için de bir yıpratma savaşına dönüştü.

Harekatın üzerinden neredeyse 2 yıl geçti, bu süreçte iki taraftan da on binlerce insan hayatını kaybetti, Ukrayna’da yüz milyarlarca dolarlık yıkım yaşandı.

Ukrayna’ya yapılan yardımlar

Savaşın ilk günlerinde Rusya’nın Ukrayna üzerinde tam hakimiyeti sağlayamamasından sonra Batı, Ukrayna’ya Devasa silah yardımları yapmaya ve askerlerini eğitmeye başladı. Öyle ki, yardımların miktarı 200 milyar doları aştı. Tüm bu yardım ve eğitimlere rağmen, Rusya kırım hariç Ukrayna topraklarının %20’sini işgal etti. Ukrayna’nın 2023 yılının yaz ayında başlattığı Karşı taarruzlar da başarısızlıkla sonuçlanınca, Batı içerisinde yardımların büyüklüğü ve gerekliliği ile ilgili tartışmalar başladı. Avrupa’da seçimleri kazanan aşırı sağcı adaylar ve ABD’de cumhuriyetçiler yardımları kısmaya ve sonunda tamamen kesmeye yönelik seslerini yükseltmeye başladı. Özellikle İsrail-Filistin gerginliğinin yeniden alevlenmesinden sonra Ukrayna’ya yapılan yardımlar ciddi oranda azaltıldı. Tüm bu olaylardan sonra geçtiğimiz günlerde, ABD Ukrayna’ya yardımı resmi olarak tamamen sonlandırdı. Cumhuriyetçilerin Ukrayna’ya yapılacak yardım paketini veto etmesiyle beraber, Avrupa’daki aşırı sağcı liderler de kendilerinin daha fazla yardımı veto edeceklerini açıkladılar.

Peki bundan sonra ne olacak?

Yardımların kesilmesiyle birlikte, Ukrayna ordusunda tank, zırhlı araç ve mühimmat sıkıntısı ciddi boyutlara ulaştı. Bunun yanında ciddi anlamda personel sıkıntısı çekmeye başlayan Ukrayna’da dalga dalga seferberlikler ilan edilmeye başlandı. Sıkıntı öyle bir boyuta ulaştı ki, kadınlar ve yaşlılar da silah altına alınmaya başlandı.

Tüm bunların üstüne Ukrayna’da artık savaş ve Cumhurbaşkanı Zelensky karşıtı sesler yükselmeye başladı. Zelensky ve genelkurmay başkanlığı arasındaki tansiyon da gittikçe artıyor. Komuta kademesi, Zelensky’nin askeri meselelere fazlaca karışmasından ve taktiksel değil duygusal kararlar vermesinden oldukça şikayetçi. Zelensky’ye destek halk arasında %40’lara kadar düştü. Bunun yanında savaşa olan desten de %55’lere geriledi.

Rusya’da ise hem halk savaşa desteğini devam ettiriyor hem de Rus savunma sanayi rekor üretim raporluyor. Bunun yanında İran, Çin ve Kuzey Kore’den Mühimmat desteği alan Rusya, ordu mevcudiyetini de 2,2 milyona çıkardı. Hedef ise 4 milyona ulaşmak. Yapılan tüm batı yaptırımlarına rağmen, Rusya savaşı sürdürebilecek ekonomiyi muhafaza etmeye devam ediyor.

Batıya güvenerek Rusya ile savaşa girişen Zelensky ise batının kendilerini yarı yolda bırakmasının ardından, savaşa ne olursa olsun devam edeceklerini söyledi. Ancak artık bütün Ukraynalılar kendisi ile aynı fikirde değil. Ukrayna’nın içinde Rusya’yla barış yapılması konusunda sesler yükseliyor. Rusya ise daha her geçen gün ordusunu büyütüyor ve daha cüretkâr açıklamalar yapıyor. Son olarak Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin konuşmasında, Baltık ülkeleri ile ilgili sert konuştu. Ukrayna savaşında alınacak herhangi bir Rus zaferinden sonra bir sonraki hedefin Baltık ülkeleri olacağı bir gerçek.

Savaşın ne yöne evrileceğini zaman gösterecek, ancak ibre her geçen gün Rusya lehine dönmeye devam ediyor.